Nieuwe WHO-advieswaarden luchtkwaliteit
Op 22 september 2021 heeft de World Health Organization (WHO) nieuwe advieswaarden voor de luchtkwaliteit uitgebracht. De advieswaarden zijn flink naar beneden bijgesteld ten opzicht van de advieswaarden uit 2005. De advieswaarden zijn gezondheidskundige grenzen voor de concentratie van verontreinigende stoffen in de buitenlucht.
Van bewijs naar advieswaarde
De afgelopen jaren zijn veel wetenschappelijke rapporten verschenen. Uit die studies blijkt telkens weer dat er sterke verbanden bestaan tussen de concentratie en gezondheidseffecten. De nieuwe kennis is de basis voor het bijstellen van de WHO-advieswaarden. De nieuwe jaargemiddelde advieswaarden (Air Quality Guidelines, AQG) zijn gebaseerd op de laagste percentiel waarden van concentraties waarbij een meetbare toename van de sterfte is waargenomen in epidemiologische studies.
De nieuwe advieswaarden
De nieuwe advieswaarden zijn voor bijna alle stoffen (fors) lager dan de advieswaarden uit 2005. Vooral de advieswaarde voor de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide (NO2) is opvallend lager dan voorheen. Deze was in 2005 nog gelijk aan de huidige grenswaarde van 40 µg/m3. De advieswaarde is nu bijgesteld naar 10 µg/m3. In de tabel zijn de huidige grenswaarden, de advieswaarden van 2005 en de nieuwe advieswaarden voor jaargemiddelde concentratie van NO2 en fijnstof PM10 en PM2,5 naast elkaar gezet.
| Stof | Grenswaarde | Advieswaarde 2005 | Nieuwe WHO advieswaarde |
|---|---|---|---|
| NO2 | 40 µg/m3 | 40 µg/m3 | 10 µg/m3 |
| PM10 | 40 µg/m3 | 20 µg/m3 | 15 µg/m3 |
| PM2,5 | 25 µg/m3 | 10 µg/m3 | 5 µg/m3 |
Invoering advieswaarden in Europa
Op 12 mei 2021 heeft de Europese Commissie het Zero Pollution Action Plan (ZPAP) gelanceerd. Dit is het EU-actieplan om de verontreiniging van lucht, water en bodem naar nul te krijgen. In het ZPAP wordt gesteld dat de huidige normstelling in de EU-richtlijn Luchtkwaliteit meer in lijn moet worden gebracht met de nieuwe WHO-advieswaarden. Dit standpunt wordt door Nederland gedeeld. Wat Nederland betreft zou bij de herziening van de richtlijn de gezondheidswinst centraal moeten staan, net zoals bij het Schone Lucht Akkoord.
In de eerste helft van 2022 stelt de Commissie een Impact Assessment op. Hierin worden een aantal opties met uiteenlopende ambitieniveaus uitgewerkt. In het derde kwartaal 2022 verwacht de Commissie een wetgevend voorstel uit te brengen met daarin nieuwe normstelling voor luchtkwaliteit.
Deze aanpak moet de huidige normstelling op een evenwichtige wijze aanscherpen. Op weg naar het uiteindelijke doel dat luchtverontreiniging niet langer een negatieve impact heeft op de gezondheid. Een zorgvuldige aanpak is nodig vanwege de brede consequenties die het aanscherpen van normen potentieel kan hebben.
Invoering advieswaarden in Nederland
Daarnaast speelt de vraag of de nieuwe WHO-advieswaarden – parallel aan het EU-traject - ook moeten doorwerken in het Nederlandse luchtkwaliteitsbeleid. Het Schone Lucht Akkoord is hiervan een van de belangrijkste pijlers. Concreet doel van het SLA is om in 2030 ten opzichte van de situatie van 2016 minimaal 50% gezondheidswinst gerealiseerd te hebben uit binnenlandse bronnen.
Motie aangenomen in de Tweede Kamer
Op 8 oktober 2021 heeft de Tweede Kamer de motie van kamerlid Bouchallikh c.s. met ruime meerderheid (122 stemmen) aangenomen. De motie verzoekt de regering om voor het zomerreces aanvullende maatregelen in kaart te brengen die nodig zijn om in 2030 aan de nieuwe WHO advieswaarde te voldoen. De staatssecretaris heeft toegezegd de motie uit te voeren.
Schone Lucht Akkoord
Ook is in het Schone Lucht Akkoord afgesproken dat wordt toegewerkt naar de (oude) WHO advieswaarden in 2030. Daarbij is in het Akkoord opgenomen dat als er nieuwe advieswaarden worden vastgesteld, de deelnemers van het Schone Lucht Akkoord onderzoeken hoe de nieuwe advieswaarden bij het akkoord kunnen worden betrokken. Het is op dit moment nog niet duidelijk welke extra maatregelen nodig zijn om aan de nieuwe WHO-advieswaarden te voldoen. In de eerste voortgangsrapportage van het Schone Lucht Akkoord, die in het voorjaar van 2022 uitkomt, zal expliciet aandacht besteed worden aan de nieuwe WHO advieswaarden.