EU-beleid en internationaal in de uitvoeringsagenda SLA
Met de internationale inzet wordt gestreefd naar een sterke afname van de gezondheidsimpact door buitenlandse emissies van fijnstof en NOx en naar aanscherping van Europees bronbeleid voor wegverkeer, industrie, scheepvaart, mobiele werktuigen, landbouw en huishoudens. Hiervoor wordt aangestuurd op een aanscherping van grenswaarden die meer in lijn liggen met de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Ontwikkelingen tot 2024
De taken die het Schone Lucht Akkoord (SLA) aan de themagroep Internationaal heeft toebedeeld zijn in de afgelopen jaren uitgevoerd binnen het raamwerk van de Europese Green Deal. Het gaat daarbij om Europees bronbeleid voor emissies van voertuigen, schepen, mobiele werktuigen, industrie en landbouw en om luchtkwaliteitsbeleid. In lijn met de doelstelling van het Schone Lucht Akkoord is in internationaal verband uitgedragen dat gezondheidswinst een centrale rol moet spelen bij de verdere ontwikkeling van het luchtkwaliteitsbeleid. Het Clean Air Forum 2023 in Rotterdam was hiervan een gedenkwaardige exponent. Vanwege de Europese verkiezingen en de komst van een nieuwe Commissie, is 2024 te zien als een tussenjaar. Om die reden wordt in 2024 de focus (tijdelijk) verlegd naar de ons omringende landen. Met een deskstudie of via internationale gremia worden concrete voorbeelden verzameld hoe buitenlandse decentrale overheden hun luchtverontreiniging hebben aangepakt of willen aanpakken. De inzet voor de periode erna zal mede afhankelijk zijn van de ontwikkelingen binnen de EU en de Conventie over grensoverschrijdend transport van luchtverontreiniging over lange afstand (CLRTAP).
Spoor 1. Ambitieus internationaal luchtbeleid, zowel mondiaal als Europees
De doelen zijn het aanscherpen van de EU-ambitie (vooral voor fijnstof) en het aanpassen van de insteek voor normering van luchtkwaliteit. De insteek is om de algehele gezondheidswinst ook als uitgangspunt te nemen. Daarbij worden blootstelling en gezondheidswinst expliciet meegenomen, naast realisatie van grenswaarden.
SLA-maatregel 1 en 4. Ambitieus internationaal luchtbeleid
1a Eensluidende boodschap in Europa
Maatregel 1 binnen Spoor 1 is inmiddels als afgerond te beschouwen. De verwachting is dat de herziening van de Europese luchtkwaliteitsrichtlijnen waarover het Europees parlement en de Raad het eens zijn geworden, in het voorjaar van 2024 in werking treedt. Zij zijn overeen gekomen dat in er vanaf 2030 strengere grenswaarden gaan gelden. Het doel om via deze herziening de gezondheidswinst een grotere rol te laten spelen is bereikt via de nieuwe AERO-systematiek. Dit is een mechanisme waarbij lidstaten verplicht worden om ook na 2030 de lucht doorlopend steeds schoner te maken.
Maatregel 4 binnen Spoor 1 is er op gericht dat partijen de mogelijkheden verkennen om effectiever gebruik te maken van internationale regelingen en innovatiefondsen voor het versneld terugdringen van de emissies en ter ondersteuning van effectief luchtbeleid. De themagroep internationaal zou hierin het voortouw nemen. Gaandeweg is gebleken dat, voor zover extra subsidie vanuit bijvoorbeeld de EU al zou helpen om maatregelen te nemen, dit onderwerp beter bij de inhoudelijke themagroepen belegd kan worden.
Met het oog op het bovenstaande wordt de themagroep Internationaal voorlopig op non-actief gezet.
1b Actieve inbreng in internationale besluitvorming
Binnen spoor 1 blijft het Rijk zich actief inzetten voor internationale besluitvorming. Het gaat daarbij de komende tijd vooral om de Convention on Long-range Transboundary Air Pollution. Daar wordt nieuw beleid ontwikkeld in antwoord op de review van het Gothenburg Protocol. Daarnaast zal de Europese Commissie in 2024 een begin maken met de review van de Richtlijn Nationale Emissieplafonds (NEC-richtlijn). Ook hieraan werkt Nederland actief mee.
Spoor 2. Afstemmen Europees bronbeleid
SLA-maatregel 2. Afstemmen Europees bronbeleid
Onder de paraplu van de Green Deal zijn een aantal richtlijnen en verordeningen aangenomen die moeten leiden tot minder emissie vanuit bronnen. Voor wat betreft de industrie gaat het om de Richtlijn Industriële Emissies, voor voertuigen op de weg om Euro 7 en voor houtkachels om de Ecodesign. Voor de komende jaren zal Nederland inzetten op adequate implementatie en naleving van de geldende regels in de EU.
Het Rijk stemt de inzet op ambitieus Europees bronbeleid onverminderd af met andere duurzaamheidsdoelen, zoals klimaatdoelen en transitieagenda’s en beleid voor verduurzaming van landbouw en veehouderij. Omgekeerd gebeurt dit overigens ook. De provincies en gemeenten verspreiden via hun eigen kanalen dezelfde boodschap als het Rijk en treden adviserend op naar het Rijk.