Aansluiten bij het Schone Lucht Akkoord

Wilt u de gezondheidssituatie en de luchtkwaliteit in uw gemeente, regio en Nederland verbeteren? Doe dan mee met het Schone Lucht Akkoord (SLA)! Door te werken aan een betere luchtkwaliteit draagt u bij aan een gezonde leefomgeving. Dan kunnen burgers fijner en gezonder wonen, werken en recreëren.

Doe mee met het Schone Lucht Akkoord

Iedere gemeente kan deelnemen aan het SLA. Toetreden tot het SLA is op ieder moment mogelijk. Meld uw gemeente aan en ga met een enthousiast team aan de slag om te luchtkwaliteit te verbeteren.

Mail uw vragen aan ons projectteam naar schoneluchtakkoord@minienw.nl.

Het Schone Lucht Akkoord

1. Wat is het Schone Lucht Akkoord?

De ambitie van de partijen van het SLA is om de luchtkwaliteit permanent te verbeteren. De uitstoot van vervuilende stoffen door de industrie, het verkeer, de landbouw, houtstook en de binnenvaart moet fors naar beneden. Omdat luchtverontreiniging geen rekening houdt met grenzen halen we deze ambitie alleen samen. Gemeenten, provincies en Rijk slaan daarom de handen ineen.

De deelnemers van het Schone Lucht Akkoord delen kennis over hun aanpak en maatregelen, werken aan innovatieve pilots en geven samen vorm aan het luchtbeleid van de toekomst. Hoe meer partijen meedoen, hoe meer winst we behalen! En samenwerken is nodig: de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft eind 2021 de gezondheidskundige advieswaarden voor luchtkwaliteit fors aangescherpt. Ook werkt de Europese Unie aan een herziening van de EU-grenswaarden voor luchtkwaliteit.

2. Waarom zou ik mij aansluiten bij het Schone Lucht Akkoord?

Schone lucht is van levensbelang voor iedereen

Door luchtverontreiniging leven Nederlanders gemiddeld 9 maanden korter. Ook overlijden er in Nederland jaarlijks circa 11.000 mensen vroegtijdig door ongezonde lucht. De lucht is het meest vervuild in de grote steden, rond drukke (vaar)wegen en in gebieden met intensieve veehouderij of zware industrie. Overal is gezondheidswinst te behalen, ook op de schoonste plekken van Nederland.

Wat heeft het SLA uw gemeente te bieden?

Een schonere lucht en betere gezondheid van uw inwoners.
Ondersteuning bij het opstellen van uitvoeringsplannen en agenda’s. Hiervoor krijgt u toegang tot tools en voorbeelden voor het vormgeven van het eigen beleid.
Er is rijksfinanciering beschikbaar voor pilotprojecten, de uitvoering van specifieke maatregelen en de uitvoering van maatregelen in samenwerkingsverband. U vraagt deze financiering aan via de Specifieke Uitkering (SpUk) van het SLA.
Deelnemers delen kennis en helpen elkaar. Zo hoeft uw gemeente niet alleen het wiel uit te vinden. Deze kennis wordt gedeeld tijdens bijeenkomsten en via de online samenwerkruimte. Daarnaast zijn kennisinstellingen zoals het RIVM en TNO betrokken bij het SLA.
Het is mogelijk om aan te sluiten bij pilotprojecten.
U wordt betrokken bij het monitoren van de maatregelen.
Deelnemers behalen ook andere doelen die hand in hand gaan met een gezondere lucht. Dit zijn bijvoorbeeld doelen op het gebied van klimaat, energie, stikstof, mobiliteit, en woningbouw.
Regionale samenwerking kan tijd, capaciteit en kosten sparen.

Voorbereid op de Omgevingswet en aangescherpte internationale normen

Als SLA-deelnemer ontwikkelt uw gemeente toekomstbestendig beleid. Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet ingegaan. Gemeenten zijn nu wettelijk verplicht om gezondheid op te nemen in de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Het Schone Lucht Akkoord biedt handvatten om gezondheid verder in te vullen en hoog op de gemeentelijke agenda te zetten. Daarnaast zijn de WHO-advieswaarden voor luchtkwaliteit recent fors aangescherpt en is de EU bezig met de aanscherping van de EU-grenswaarden luchtkwaliteit. Hier ligt de komende jaren een opgave voor de gemeenten. De doelen en inzet van het SLA zijn in lijn met de toekomstige grenswaarden en bieden deelnemers de kans om vooruit te lopen.

3. Wat moet ik doen als ik mij aansluit bij het Schone Lucht Akkoord?

Ondertekent uw gemeente het Schone Lucht Akkoord? Dan spreekt uw gemeente af om:

te streven naar een permanente verbetering van de luchtkwaliteit om gezondheidswinst voor iedereen in Nederland te realiseren. Daarbij wordt toegewerkt naar de advieswaarden (uit 2005) van de WHO voor stikstofdioxide en fijnstof vanaf 2030. In september 2021 heeft de WHO nieuwe, aangescherpte advieswaarden voor gezonde lucht gepubliceerd. De partners van het Schone Lucht Akkoord zullen nog besluiten hoe ze omgaan met deze nieuwe advieswaarden.
de uitstoot van vervuilende stoffen in alle relevante sectoren te beperken om zo in 2030 minimaal 50% gezondheidswinst (landelijk gemiddeld) te behalen ten opzichte van 2016. Het gaat hierbij om gezondheidseffecten door blootstelling aan de uitstoot van Nederlandse bronnen. Het RIVM berekent eens per twee jaar de gezondheidseffecten met de gezondheidsindicator.

Iedere SLA-gemeente neemt maatregelen om de doelen te behalen

Met ondertekening van het SLA onderschrijft de gemeente de doelstellingen én committeert het zich aan het uitvoeren van de acties en maatregelen. Iedere gemeente die deelneemt aan het SLA, voert een aantal vaste maatregelen uit. Deze maatregelen gaan over het beter meewegen van luchtkwaliteit op andere beleidsterreinen (zoals ruimtelijke ordening en mobiliteit), duurzaam aanbesteden en communicatie over schone lucht en houtstook. Als een gemeente geen noemenswaardige landbouw, industrie of binnenvaart heeft, zijn de maatregelen voor die sectoren niet van toepassing. Daarnaast mogen gemeenten aanvullende maatregelen opnemen en uitvoeren. Gemeenten kunnen op lokaal niveau veel bereiken en nemen de lokale maatregelen op in een decentraal uitvoeringsplan (DUP). Kijk naar de decentrale uitvoeringsplannen en beleid van deelnemers voor voorbeelden van hoe gemeenten bijdragen aan het Schone Lucht Akkoord.

Bestuursakkoord met inspanningsverplichting

Het Schone Lucht Akkoord is een bestuursakkoord. Het is niet vrijblijvend, maar het is ook geen juridisch bindend akkoord. De individuele partijen hebben geen resultaatverplichting op emissiereductie of gezondheidswinst van de maatregelen. Wel is er sprake van een inspanningsverplichting om de gestelde doelen te halen. Als uit de landelijke monitoring blijkt dat extra inzet nodig is om de doelen te bereiken, wordt in overleg tussen de samenwerkende partijen bepaald wat deze inzet moet zijn.

Tijdsbesteding lastig in te schatten

De tijdsbesteding hangt af van uw huidige ambities op het gebied van luchtkwaliteit. Dit is bepalend voor de extra inzet die nodig is om de acties en maatregelen van het SLA uit te voeren. Om een beeld te krijgen kunt u het Akkoord doorlezen. Daarbij is het goed om te letten op de bronnen die een belangrijke rol spelen in uw gemeente. In de uitvoering zal kennisdeling zorgen voor een lagere druk op de uitvoeringscapaciteit. Ook kunt u in gesprek gaan met de deelnemers van het SLA over hun ervaringen.

Overzicht van SLA activiteiten

Bestuurlijke besluitvorming door het college van B&W over deelname.
Uitvoeren van de vaste maatregelen en eventuele aanvullende maatregelen.
Jaarlijks rapporteren over de voortgang van vaste en aanvullende maatregelen via een xls-bestand. Dit noemen we het decentraal uitvoeringsplan. De uitkomst van deze jaarlijkse voortgangsmeting is te vinden in het SLA dashboard.
Eens in de 2 jaar (2023 is het eerste jaar) verkeers- en veehouderijgegevens aan te leveren voor de monitoring van de luchtkwaliteit en het berekenen van de gezondheidswinst.
Deelname aan 2 a 3 landelijke SLA bijeenkomsten per jaar.
Optioneel: deelname aan themagroepen, werkgroepen en pilots. Deelname hieraan is niet verplicht maar zeker leerzaam.
Optioneel: aanvraag voor aanvullende financiering uit de Specifieke Uitkering Schone Lucht Akkoord.

4. Hoe sluit ik mij aan bij het Schone Lucht Akkoord?

Ondertekenen van het SLA

Uw gemeente kan elk moment aansluiten, er zijn geen algemene instapmomenten. Wanneer een gemeente heeft besloten toe te willen treden tot het Schone Lucht Akkoord, stuurt de verantwoordelijke wethouder een ondertekende brief aan de stuurgroep van het Schone Lucht Akkoord (t.a.v. staatssecretaris Vivianne Heijnen, Postbus 20901, 2500 EX Den Haag via schoneluchtakkoord@minienw.nl ) waarin deze wens kenbaar wordt gemaakt. De Stuurgroep zal de aanvraag tot toetreding in ontvangst nemen, hiermee is de gemeente toegetreden tot het Schone Lucht Akkoord.

De nieuwe toetreders krijgen hun officiële status toegekend door de staatsecretaris van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Er hoeft geen fysiek akkoord getekend te worden. Nieuwe deelnemers aan het SLA worden 2 keer per jaar gepubliceerd in de Staatscourant. De lijst en kaart van deelnemers aan het SLA op de SLA-website wordt meteen geüpdatet.

Meer weten en/of meedoen met het Schone Lucht Akkoord?

Wilt u meer weten over het Schone Lucht Akkoord en hoe u kunt aansluiten? Stuur dan een e-mail naar schoneluchtakkoord@minienw.nl. Een van de leden van het projectteam neemt dan contact met u op.