Waarom deze MVOI-leidraad?
Overheden hebben veel invloed op de luchtkwaliteit via de verduurzaming van het eigen wagenpark en bij de aanbesteding van onderhoud en aanleg. Dat geldt ook voor de aanschaf en aanbesteding van mobiele werktuigen.
Het gaat over de aanbesteding van aanleg en onderhoud van wegen, stoepen, kademuren en allerhande bouwwerkzaamheden en bij groenbeheer, vervoer van leerlingen, OV-bussen en transportdiensten, zoals post- en verhuisdiensten. Luchtkwaliteit moet ook worden meegenomen bij de aanschaf en aanbesteding van mobiele werktuigen – hieronder worden niet voor de weg bestemde mobiele machines verstaan.
Ambitie Schone Lucht Akkoord
De doelen en ambities van het Schone Lucht Akkoord zijn gestoeld op het toewerken naar de advieswaarden van de World Health Organization (WHO), vastgesteld in 2005, voor stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM2.5 en PM10) in de lucht. In 2021 zijn er door de WHO nieuwe advieswaarden vastgesteld, gebaseerd op de laagste percentiel waarden van concentraties waarbij een meetbare toename van de sterfte door gezondheidseffecten is waargenomen in epidemiologische studies. Deze nieuwe advieswaarden zijn (fors) lager dan de waarden vastgesteld in 2005, waaruit de urgentie blijkt voor het terugdringen van de uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof.
Eisen luchtkwaliteit opnemen bij aanbestedingen
Deelnemers van het Schone Lucht Akkoord hebben met elkaar afgesproken dat zij eisen over de luchtkwaliteit standaard opnemen in hun aanbestedingen. In deze leidraad vindt u informatie hoe u dat aanpakt. Welke eisen moeten minimaal worden gesteld en hoe kunt u verdergaande verduurzaming stimuleren? En hoe pakt u dit in de praktijk aan? Dat is niet alleen goed voor de gezondheid, maar ook voor het verminderen van klimaat en stikstofemissies.
Doelgroep van deze MVOI-leidraad
Deze leidraad Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI) is ontwikkeld voor beleidsambtenaren die zich bezighouden met luchtkwaliteit, en voor inkopers. Het geeft informatie en stappen om u op weg, of verder, te helpen en geeft voorbeelden hoe anderen hier invulling aan geven. De handleiding gaat eerst in op een specifieke toelichting en voorbeelden voor duurzaam inkopen, gericht op mobiliteit en mobiele werktuigen. Daarna volgen een algemene toelichting, tips en voorbeelden over MVI ofwel MVOI.
Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen
Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen, oftewel duurzaam inkopen, is breder dan alleen luchtkwaliteit. Met duurzaam inkopen kunt u via uw opdrachtgeverschap en inkopen bijdragen aan tal van maatschappelijke doelen en het verminderen van negatieve effecten op milieu en sociale aspecten. MVOI is sinds 2022 de opvolger van het eerdere Maatschappelijk Verantwoord Investeren (MVI).
Voor Europese aanbestedingen zijn er al verplichtingen voor duurzame inkoop, zoals de Clean Vehicle Directive van de Europese Unie. Deze richtlijn verplicht aanbestedende diensten tot het aanschaffen van schone en energiezuinige wegvoertuigen en is in Nederland geïmplementeerd in de wet Milieubeheer en de bijbehorende Regeling bevordering schone wegvoertuigen. Voor het toepassen van deze Regeling in de praktijk kunt u de Handreiking toepassing Regeling bevordering schone wegvoertuigen raadplegen. Daarnaast zijn de criteria die zijn opgesteld in het kader van MVI, gebaseerd op de Europese criteria.
Bijdrage mobiliteit en mobiele werktuigen aan gezondheidseffecten
Mobiele werktuigen dragen, ondanks hun beperkte aantal, voor 10% bij aan de negatieve gezondheidseffecten van binnenlandse bronnen. Het wegverkeer draagt gemiddeld 36% bij.
Inkoopkracht overheden €85 miljard per jaar
Gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk hebben samen een inkoopkracht van meer dan €85 miljard per jaar en zijn dus een bepalende opdrachtgever in de markt. De overstap van overheden naar schonere alternatieve van vervoer of mobiele werktuigen door middel van MVI-criteria zorgt voor minder luchtvervuiling en voorgezondheidswinst.